Vierjarigen zitten inderdaad in een fase waar ze pogingen doen om zelfstandig te zijn en zich wat meer los te maken van hun ouders. Anderzijds benaderen ze de wereld nog heel egocentrisch. Ze kunnen zich nog niet (of moeilijk) verplaatsen in een ander. Ze willen wel de wereld ontdekken, grenzen aftasten, wat kan wel of niet. Wat uiteraard op een hoop frustratie stuit als je vaak 'nee' hoort of niet je eigen agenda kan bepalen.
Waar we sowieso op letten is om onze dochter structuur te geven om de dag wat voorspelbaarder te maken. Eerst knuffelen in bed, dan kleren aan, tanden poetsen, naar beneden, eten, nog heel even spelen (als er tijd over is) en dan naar school. We kondigen activiteiten ook aan. Een overzicht van de dag geven, maar ook zorgen dat we niet abrupt haar spel onderbreken. Als de grote wijzer op de 9 staat gaan we naar boven. Als de grote wijzer op de 7 staat gaan we onze schoenen aandoen. Als ouder heb je vaak de planning duidelijk in je hoofd, maar een kind van vier is meestal niet helemaal mee. Begrippen als straks, morgen, gisteren, zijn nog vaag. Gisteren is voorbij en morgen moet nog komen, maar is dat voor of na het eten of het slapen... 's avonds kan de ochtend van die dag ook nog als gisteren benoemd worden. We geven haar ook woorden als iets niet lukt, ruimte om boos te zijn en een alternatief. Ik begrijp dat je het niet leuk vindt om te stoppen met spelen. Je zou liever verder spelen. Alleen is jouw juf op school nu aan het wachten op jou en je vriendjes. Dus is het nu tijd om te vertrekken. Leg je popjes anders al even klaar, zodat je na school dadelijk kan verder spelen.
We merkten dat dit ook niet voldoende was. Dus lasten we een Doejeeigenwilletjedag* of kiesdag in. Toevallig was het de dag na ons gesprekje een pedagogische studiedag. Dus stelde ik voor om een doejeeigenwilletjedag te doen. Een dag waar de kinderen zelf konden beslissen wat ze wanneer deden. Het enige dat vast lag was de zwemles, want dat hadden we al aan de zwemjuf beloofd. De dochters gingen akkoord. Dus bepaalden de volgende dag de kinderen het ritme.
Mama mee naar beneden tronen om 06h10 (auwch). Tv kijken tot 10h30. Minipizza for lunch en frietjes, appelmoes en hamburger als avondeten. Pas 's middags kleren aan en uiteraard met de mooiste kleedjes de tuin in. Drie broers op bezoek, neefje en nichtje opgetrommeld, kamp gemaakt, met plasticine én toverzand gespeeld, ijsje als vieruurtje,... het kon niet op. Het was een heerlijke dag.
Ook voor ons. Je moet niet nadenken over wat wel of niet kan, want je zegt op alles ja. En dan ook geen ruzies of harde woorden. Soms was het wel nodig om toch een kleine grens te trekken. Diejeeigenwilletjedag is geen onbeleefdedag of mamaismeid-dag. En soms moet je dingen vertalen: je kan kiezen om je neefje pijn te doen of je kan kiezen om een andere oplossing zoeken om pijnloos met vier van de glijbaan te gaan. Je kan kiezen om te blijven tv kijken of om met de drie broers te spelen. Je kan kiezen om boos of blij te gaan slapen. En het moet gezegd worden: het was ook een hele redelijke dag. Ik had verwacht dat ze grenadine bij het ontbijt zouden willen, koeken en snoepjes elk uur, cola bij het eten, heel de dag tv kijken, weet ik veel naar waar gaan... maar dat was niet zo. Al vroegen ze wel om te gaan klimmen, maar de realiteit is er ook nog: papa is met de auto weg, dus we zullen iets anders moeten verzinnen en maakten we een kamp in de boom.
Bij driftbuien van kinderen is het soms ook goed om naar het grotere plaatje te kijken. Komt die driftbui elke keer in eenzelfde situatie? Is er een lijn in te trekken of niet. Zoals bij onze dochter lag het dus aan 'moet'-momenten. Daarnaast is het voor ons ook belangrijk om na te denken of we niet teveel 'nee' zeggen. Soms schiet je als ouder in een nee-kramp. Terwijl sommige nee's prima een ja kunnen zijn.
Wat hebben wij uit die dag geleerd? Dat we onze dochter wat meer keuzevrijheid moeten geven, niet uit alles, maar wel uit twee keuzes. Zo heeft zij meer het gevoel om zelf beslissingen te nemen. Gaan we eerst eten of eerst kleren aandoen? Ga je eerst nog even spelen of doe je nu al je schoenen aan. Ga je boos of blij slapen (was echt een goede vraag, al zeg ik het zelf). Ga je samen met mij naar boven of kom je alleen. Schep je zelf in of doe ik het? En die automatische nee moet eruit. Ofwel een gegronde nee of wel een ja, maar zeker geen hetisvoormijgemakkelijkerzo-nee. Het wordt een leerproces.
Tips voor omgaan met driftbuien
- Geef je kind tijd (waarschuwen als iets zal gaan gebeuren), woorden (ik zie dat je het echt niet leuk vindt om nu te moeten stoppen met spelen), ruimte (om boos te zijn, ga maar even hard roepen in de gang) en een alternatief (wil je nog even blijven wenen of kom je even op mijn schoot zitten? Ga anders eerst xxx en dan weer xxx).
- Begeleid driftbuien met woorden en zoek uit wat je kind kan kalmeren: voorbij laten gaan zonder al te veel aandacht aan te schenken (zo, ben je nu klaar?), vastnemen en knuffelen, ergens in een stapel kussen boksen,...
- Denk zelf even na of alle nee's wel een nee moeten zijn. Misschien kunnen sommige nee's wel eens een ja zijn.
- Las af en toe een kiesdag of doejeeigenwilletjesdag of kinderdag in. Kinderen zijn best redelijk in wat ze willen en anders zijn ze zeker tot rede vatbaar. En het is echt plezant!
*Doejeeigenwilletjesdag is geïnspireerd op kinderdag. Mijn zus en ik vonden het niet eerlijk dat er moeder- en vaderdag bestond en geen kinderdag. Dus verzon mijn mama Kinderdag. Als kind vond ik het een heerlijk concept. Nu nog, zo blijkt.